Historiek

Overleg binnen de intra- en extramurale geestelijke gezondheidszorg

Alle dienstverlening die KINA uitbouwt, komt voort uit een concrete nood. Zo was het in het begin niet anders. Het idee om via samenwerking tussen de bestaande psychiatrische en psycho-sociale voorzieningen in het arrondissement Antwerpen een krisisinterventie functie te realiseren dateert van omstreeks 1980. De periode van 1980 tot 1984 kenmerkt zich door overleg tussen de verschillende voorzieningen over het te realiseren dringend hulpverleningssysteem in de “geestelijke gezondheidszorg”.

Dit overleg resulteerde in de opstarting van een piloot-experiment met ingang van 1 september 1984. Hiervoor werd een overeenkomst gesloten tussen de Gemeenschapsminister van volksgezondheid en leefmilieu en het OCMW Antwerpen. Het Krisis Info Netwerk Antwerpen was geboren en klaar om te groeien naar een volwaardige crisisopvang en dienstverlening op tal van gebieden.
Gedurende de periode 1984 tot 1986 worden de plannen voor het psycho-sociaal crisisopvangnetwerk concreter. Men boog zich over 3 cruciale vragen.

1. Is het aanbod uitsluitend bedoeld voor huisartsen? Of kan Krisis-Info-Netwerk-Antwerpen zich vanaf de start ook open stellen voor rijkswacht, politie, maatschappelijke centra, thuisverpleging en de ganse eerstelijns hulpverlening?
2. Hoe maken we het aanbod 7 x 24 uur bereikbaar? Volstaat een maandelijkse verwijsfolder of is het praktischer te werken met één oproepnummer?
3. En tenslotte, hoe kan een 7 x 24 uur crisisopvangnetwerk gerealiseerd worden voor de totaliteit aan crisissen zonder daarvoor nieuwe voorzieningen op te richten?

Het prille begin: een experimenteel model

De beste manier om een passend antwoord te vinden op de gestelde vragen was door op 1 januari 1985 te starten met een experimenteel onderzoek. Dit experimenteel onderzoek, of aanvangswerkingsmodel, was opgebouwd als volgt. Het aanbod werd beperkt tot de huisartsen. Om 7 x 24 uur bereikbaar te zijn, koos men voor een telefonische brugfunctie. Tele-onthaal bood hiervoor tijdelijk zijn diensten aan. Tussen de diensten voor geestelijke gezondheidszorg en enkele centra voor levens- en gezinsvragen werd een wachtpermanentie van 8 u 30 ’s morgens tot 22 u 30 ’s avonds uitgewerkt. Via een beurtrollensysteem werd er binnen deze tijdspanne telkens een therapeut vrijgemaakt voor onmiddellijke crisisopvang. Om nachten en weekends te overbruggen werd een voorlopig onderkomen in de vorm van een noodbeddensysteem uitgewerkt. Met betrekking tot mogelijke hospitalisatie werd de bestaande regio-afbakening tussen de psychiatrische diensten overgenomen.

Dit aanvangswerkingsmodel was een voorzichtig peilen en zoeken dat alle noden, tekorten, zwakheden en fouten zichtbaar kon maken om zo stilaan te groeien tot een valabele 7 x 24 uur krisisinterventie-eenheid in het arrondissement Antwerpen.
Een klein jaar na de opstart drong een reorganisatie zich op:

1. Het aanbod moest zo snel mogelijk uitgebreid worden naar de hele eerstelijnswerking.
2. De telefonische brugfunctie moest waargemaakt worden door een beperkte groep van professionele deskundigen uit alle betrokken voorzieningen.
3. De gemaakte afspraken tussen de betrokken instellingen moesten vastgelegd worden in een schriftelijke overeenkomst, een Multi-Laterale Overeenkomst.

Deze Multi-Laterale Overeenkomst werd op 29 september 1986, onder toezicht van de Provinciegouverneur mijnheer J. Kinsbergen, door alle hulpverlenende instanties collectief symbolisch ondertekend als weergave van de totstandkoming. Tergelijkertijd werd samen met het provinciebestuur, vertegenwoordigers van het stadsbestuur, de mutualiteiten, het ministerie en de OCMW’s gezocht naar een passende arrondissementele structuur, ter ondersteuning van het uitgetekende hulpverleningsmodel.

Het experimentele project wordt een publiekrechtelijke vereniging

Op 20 september 1989 verleende de Gemeenschapsminister Lenssens de openbare besturen machtiging tot het oprichten van een publiekrechtelijke vereniging en was de nieuwe structuur gevormd. KINA p.v. was een voorbeeld, zowel op hulpverlenend vlak als op bestuurlijk vlak, waarbij alle hulpverlenende diensten zowel tegenover elkaar als tegenover de bestuurlijke omkadering hun volledige autonomie behielden. Daarnaast werd KINA p.v. een functionele eenheid, waarin de openbare besturen op wiens grondgebied de service aangeboden werd, de kosten op zich namen die nodig waren om de cliënt in crisis zo snel mogelijk de meest adequate hulpverlening aan te bieden.

Verdere uitrol van haar noodopvang

In de jaren die volgden kon KINA p.v. uitbreiden en groeien. Vertrekkende van 17 stichtende leden in 1990 telde de organisatie in 1993, 25 aangesloten OCMW’s en 10 aangesloten hulpverlenende diensten. Met een eigen kantoorruimte in een gebouw van het OCMW Antwerpen, een part-time bediende, een rekenplichtige en een coach voor de opleiding en vorming van de telefonisch consulenten had de organisatie zijn start niet gemist.

In samenwerking met de v.z.w. Moeders voor Moeders kon KINA p.v. beschikken over een kinderkorf. Deze korf voorzag stoffen luiers, babyshampoo, babyolie, babyzeep, kleertjes, papflessen, een flesverwarmer, knuffeldieren, een kinderwagen, park, kinderzitje, speelgoed en dergelijke. Moeders met kinderen konden hiervan gebruik maken en indien nodig producten mee naar huis nemen.

Daarnaast werd een Dringend Vervoer systeem operationeel. KINA p.v. sloot een contract met een taximaatschappij wat het mogelijk maakte om op het even welke plaats in het arrondissement Antwerpen een cliënt van de plaats van oproep op te halen en zo spoedig mogelijk te brengen naar de plaats van verdere hulpverlening.

KINA p.v. werkte met de Belgische dienst voor bedrijfsleven en landbouw samen voor het terbeschikkingstellen van voedselpaketten voor de cliënten wanneer ze hier nood aan hadden. Voor het dagelijkse middag- en avondmaal van cliënten werd een samenwerking opgestart met de vzw “home info”. Via een systeem van maaltijdbonnen konden de cliënten een middag- en avondmaaltijd gebruiken in “De Glattigen Dorpel” in Antwerpen, gekoppeld aan hun noodovernachting.

Na de deelname aan een drugspreventieonderzoek georganiseerd door SODA (Stedelijk Overleg Drugs Antwerpen) in 1993 werd KINA p.v. lid van de stuurgroep in het project ODD (opvang dakloze druggebruikers). Veel van deze cliënten kwamen immers terecht in de noodbedden. Dit deed de onkosten stijgen en was belastender voor de noodkamers. Twee jaar later, op 1 september 1995 trad hiervoor een gedetacheerd personeelslid van de stad Antwerpen in dienst ter ondersteuning van de KINA p.v. noodkamers. Ondertussen wordt door KINA p.v. een maatschappelijk werker aangeworven ter ondersteuning van de crisisfunctie en wordt een computergestuurde dispatchingcentrale geïnstalleerd.

Ontplooiing van andere activiteiten

Reeds enige tijd bestonden er plannen om activiteiten te organiseren voor leden OCMW’s over actuele thema’s die hen aanbelangen. Einde 1997 dient KINA p.v. een projectaanvraag in, in het kader van het Sociaal Impulsfonds. Vanaf mei 1998 wordt een medewerker aangetrokken om als stafmedewerker SIF de oprichting van vrijwillige groeperingen in het kader van de Sociale Maribel te verwezenlijken.
Verschillende vrijwillige groeperingen konden op die manier worden verwezenlijkt, welke potentieel creëerden voor de aanwerving van meerdere personeelsleden, staf- of projectmedewerkers. Het doel van de Sociale Maribel maatregel was immers een bevordering van de tewerkstelling in de non-profit sector.

Een statutenwijziging met uitbreiding van doelstellingen in 1999

Om deze dienstverlening verder te kunnen uitbreiden gaat men op 29 januari 1999 over tot een statutenwijziging. Er wordt bepaald dat de vereniging mag overgaan tot het opstarten van bijkomende diensten en projecten die gericht zijn op de opdrachten van het OCMW en een regionale aanpak en samenwerking vereisen. Dit is de start van de werking van KINA p.v. zoals we die vandaag kennen.

In het kader van de Sociale Maribel worden een stafmedewerker rechtshulp, een adjunct stafmedewerker voor het KINA p.v. secretariaat en een regionale coördinator sociale tewerkstelling aangeworven. Later werd deze tewerkstelling verder aangevuld met een stafmedewerker personeelsmanagement en kwaliteitsdecreet. Eén van de eerste projecten die de coördinator sociale tewerkstelling realiseerde was de oprichting van twee subregio’s sociale tewerkstelling die al snel werk boden aan vijf arbeidstrjactbegeleiders. Het doel hiervan is de uitbouw van het sociale tewerkstellingsbeleid van de OCMW’s. Dit door het aanspreken van alle middelen waarover de OCMW’s beschikken in een poging om hun bestaansminimum gerechtigden en gerechtigden op financiële steun in de arbeidsmarkt te integreren en dit binnen de budgettaire grenzen en op de wijze zoals overeengekomen. Eén van beide projecten, namelijk ATB-Noord, wordt vanaf 2008 volledig geïntegreerd in de werking van de drie betrokken OCMW’s.

De volgende cellen werden operationeel:

De millenniumdoelstellingen

Met het begin van een nieuw millennium worden op de algemene vergadering van 11 februari 2000 de millenniumdoelstellingen van KINA p.v. kenbaar gemaakt. Door samenwerking en bundeling van kennis en informatie, genereert KINA p.v. schaal- en synergievoordelen voor de aangesloten leden. Door proactief optreden en professionele support, verlicht KINA p.v. de last van nieuwe ontwikkelingen, opdrachten en verplichtingen voor de lokale OCMW’s. KINA p.v. biedt professionele werking en knowhow die de capaciteit van de lokale OCMW’s overstijgen.

De hele werking en organisatie van KINA p.v. is steeds flexibel en speelt in op de ontwikkelingen in het welzijnslandschap en op de wijzigende behoeften van de leden. Via een aangepaste juridische en organisatorische invulling, waarborgt KINA p.v. de continuïteit van de missie; dit geldt met name voor de samenwerking tussen en de ondersteuning van de OCMW’s van het arrondissement Antwerpen. De KINA p.v. ondersteuning is optimaal geïntegreerd binnen de werking van de leden; als eigen stafmedewerkers dragen wij bij aan de interne kwaliteitswerking en het optimaal functioneren van elk OCMW op zich.

De medewerkers van KINA p.v. stellen hun gezamenlijke kennis en informatie op eigen initiatief ter beschikking van de leden. De medewerkers van KINA p.v. zorgen voor een evalueerbare rapportage van hun geleverde prestaties en tijdsbesteding; ten behoeve van de betrokken leden. De medewerkers van KINA p.v. behandelen de leden en hun personeel als klant. Wij houden ons aan de afspraken, wij zijn continu bereikbaar en komen ter plaatse, zo veel mogelijk wanneer het u past. Elk in hun aandachtsgebieden, volgen de medewerkers van KINA p.v. de juridische en maatschappelijke ontwikkelingen actief op en fungeren zij als draaischijf voor het gezamenlijke leerproces van de betrokken leden. Elk in hun aandachtsgebieden, identificeren de medewerkers van KINA p.v. de nieuwe behoeften en dragen zij creatief bij tot informatiedoorstroming en overleg en tot het ontwikkelen van grensoverschrijdende antwoorden of oplossingen.

Nood aan verhoogde opvang voor asielzoekers

Rond de eeuwwisseling bereikt de instroom van asielzoekers een hoogtepunt. OCMW’s ervaren nijpende tekorten voor de opvang en huisvesting van deze mensen. Op dat moment, nog voor de overheid ingreep en opvangcentra inrichtte, kwamen heel wat asielzoekers in de noodopvang van KINA p.v. terecht. In eerste instantie gebeurde deze opvang net zoals voor alle andere cliënten die opgevangen werden in de noodkamers in Antwerpen.

In 2000 deed KINA p.v. een beroep op de Hoge Rielen in Kasterlee als bijkomende opvanglocatie voor vluchtelingen. Hiervoor werden de niet verhuurde paviljoenen gebruikt. Vanaf Kerstmis 2000 werd er aldaar voor een 7 op 7 permanentie gezorgd. Mede door de inspanningen van overheidswege daalde vanaf januari 2001 het aantal noodoproepen voor vluchtelingen opmerkelijk en kon KINA p.v. stilaan terugvallen op haar “normale” opdracht en werking.

Aankoop hotel Beukenhof

Nadat de samenwerking met het Internationaal Zeemanshuis stopte, sloot KINA p.v. in de jaren die aan de aankoop van het hotel voorafgingen, contracten met hotels om de leegstaande kamers tegen zeer lage tarieven te huren om cliënten daar onderdak te verlenen tot er verdere opvang in het reguliere circuit mogelijk was. Hoewel er lang met het systeem gewerkt werd, was dit in de praktijk niet altijd makkelijk. Op 31 oktober 2002 wordt het hotel Beukenhof in Malle aangekocht en vanaf eind december 2002 organiseert KINA p.v. de noodnachten in eigen beheer in zijn hotel.

In samenwerking met vzw De Ploeg en de technische dienst van het OCMW van Malle wordt het privévertrek van het complex gerenoveerd tot kantoorruimte. Vanaf april 2003 kon KINA p.v. hierin zijn intrek nemen.

Ondertussen werd een uitbater voor het restaurant/taverne gezocht en kende de dienstverlening van KINA p.v. een verdere expansie.

Cel informatica

Een jaar later, vanaf juli 2001, wordt door KINA p.v. de cel informatica opgericht. OCMW’s kunnen dan toetreden tot het netwerk van de Sociale Zekerheid onder de voorwaarde dat het OCMW in kwestie beschikt over een veiligheidsdienst met aan het hoofd een veiligheidsconsulent. Omdat aan de oprichting hiervan belangrijke voorwaarden verbonden zijn, is het voor veel OCMW’s interessanter om beroep te doen op de veiligheidsconsulent van KINA p.v. Op dat moment was KINA p.v. de eerste organisatie in België die erkend werd om een veiligheidsconsulent ter beschikking te stellen.

Het Samenwerkingsinitiatief Thuisverzorging Regio Noord-Oost Antwerpen

Op 19 maart 2003 wordt zo de vzw SIT NOA (SamenwerkingsInitiatief Thuisverzorging Regio Noord-Oost Antwerpen) door de cel kwaliteitszorg en personeelsmanagement officieel opgericht en gehuisvest in het gebouw van KINA p.v. in Malle. De stichtende leden zijn de OCMW’s van Malle, Ranst, Schilde, Wuustwezel en Zoersel samen met 29 andere leden uit de thuiszorg, verzorging en verpleging. Het doel van deze vzw is de thuiszorg beter te coördineren en zo een betere dienstverlening te bieden aan personen die een beroep doen op de thuiszorg.

SIT NOA wil de samenwerking inzake vorming bestendigen, het overleg tussen de hulpverleners in stand houden en fungeren als aanspreekpunt voor de thuiszorg. Daarnaast staan zij in voor de opmaak van zorgplannen. KINA p.v. stelt hiervoor een deeltijdse SIT coördinator aan vanaf oktober 2003.

Omwille van de moeilijke financiering, gekoppeld aan zorgplannen, blijft het SIT NOA niet leefbaar. Er wordt in samenwerking met de Stichting Welzijnszorg Provincie Antwerpen een onderzoek opgestart naar de mogelijkheden om een nieuw SIT op te richten in een verruimde regio.

Sociale Economie en Poetshulp in het kader van dienstencheques

In november 2002 wordt KINA p.v. erkend als pilootproject in de Sociale Economie, waardoor OCMW’s in het kader van artikel 60 § 7 personen kunnen tewerkstellen bij KINA p.v.

In 2003 bekomt KINA p.v. ook een erkenning als onderneming voor het aanbieden van thuishulp van huishoudelijke aard, die gefinancierd wordt door dienstencheques. Op 3 december wordt hiervoor de eerste poetshulp aangesteld.

Project Rechtshulp/Schuldbemiddeling

In de zomer van 2003 dienen er zich mogelijkheden aan om een nieuw project op te starten rond rechtshulp en schuldbemiddeling.
Tussen de OCMW’s van Ranst, Schilde, Wijnegem, Zandhoven en Zoersel wordt een samenwerkingsverband schuldbemiddeling opgericht. Hiervoor wordt op 1 juni 2004 een jurist aangeworven door KINA p.v. Dit samenwerkingsverband is anno 2009 reeds tot zeven OCMW’s uitgebreid en een tweede project werd opgericht met de OCMW’s van Hove, Boechout, Edegem en Brecht.

Het project Arpan

Voor de cel Sociale Tewerkstelling wordt er in 2003 een beslissing genomen met betrekking tot een samenwerking met de v.z.w. De Ploeg in het kader van het Europees Sociaal Fonds rond de beroepsopleiding en begeleiding van OCMW- cliënten (inclusief leefloners) naar de arbeidsmarkt. KINA p.v. neemt hiervoor 0,5 FE personeelslid in dienst om samen met de v.z.w. De Ploeg een antennefunctie in de regio Malle te kunnen opstarten. Dit vertaalt zich concreet in het ARPAN-project voor de reïntegratie van arbeidsgehandicapten die wensen deel te nemen aan het reguliere arbeidscircuit. Eind 2007 kan dit project in zijn bestaande vorm niet meer behouden blijven, omdat binnen het ESF sterke wijzigingen naar looptijd, methode en finaliteitdoelstellingen doorgevoerd werden die niet overeenstemden met de toenmalige werking.

Lokaal Sociaal Beleid

In het decreet van 19 maart 2004 betreffende het Lokaal Sociaal Beleid, waarin lokale besturen de opdracht werd gegeven een lokaal sociaal beleidsplan 2007-2013 op te stellen, schuilt voor KINA p.v. een nieuwe opportuniteit om zijn leden OCMW’s bij te staan bij de uitvoering van deze opdracht. Elk lokaal bestuur kan voor de opmaak van dit lokaal sociaal beleidsplan een beroep doen op 50 uren ondersteuning aan 50,- euro vanuit de Vlaamse overheid. KINA p.v. wordt door de minister aangeduid als regionale organisatie die deze ondersteuning mag bieden.
Hiervoor wordt op 1 juli 2006 een stafmedewerker Lokaal Sociaal Beleid aangeworven om deze ondersteuning te kunnen bieden.

Opening Arrondissementeel Sociaal Huis KINA p.v. Malle

Op de plechtige inhuldiging van het Arrondissementeel Sociaal Huis op 28 januari 2005 in het bijzijn van mevrouw Inge Vervotte, Vlaams minister van welzijn, volksgezondheid en gezin werden de KINA p.v.-werking en millenniumdoelstellingen nog eens uitvoerig uiteengezet. Bij diezelfde gelegenheid ging men over tot de plechtige ondertekening van de engagementsverklaring door alle OCMW’s die gebruik maken van de noodbeddenstructuur van KINA p.v.

Brugproject Deeltijds Onderwijs

Met ingang van 1 september 2006 wordt de aanvraag vanuit het CDO Noorderkempen goedgekeurd voor de opstart van één brugproject door KINA p.v. voor het arrondissement Antwerpen. Hierbij is KINA p.v. in de mogelijkheid om als vereniging van OCMW’s jongeren te werk te stellen bij de verschillende OCMW’s vanuit één overkoepelend brugproject, zodat een flexibele plaatsing met een minimum aan administratieve organisatie mogelijk wordt. Dit samen met een maatgerichte aanpak en opvolging door de begeleiders vanuit het deeltijds onderwijs. Aan dit project is een ESF-subsidie gekoppeld, waardoor KINA p.v. de jongeren een maandloon kan betalen.

30-jarig bestaan van de OCMW’s

In het voorjaar van 2007 wordt KINA p.v. gevraagd deel te nemen aan het feest van het dertigjarig bestaan van de OCMW’s. Het project “Kunst in Kamers” werd door de v.z.w. Kunst en Democratie verkozen om tentoongesteld te worden tijdens dit feest. Het project is ontstaan in het kader van de subsidie voor socio-culturele participatie van OCMW-cliënten en in samenwerking met kunstenaar Koen Broucke.
Het kunstwerk bestaat uit speelkaarten, waarbij elke speelkaart het motief van een vlinder bevat als illustratie bij het verhaal van de kunstenaar over de fictieve vlinderverzamelaar die in een noodbed terecht is gekomen. In het verlengde van het kunstwerk werden 3.000 kaartspelen gedrukt, die terug te vinden zijn op de hotelkamers.

Verblijven in crisisopvang worden steeds langer

Doorheen de jaren ziet KINA de verblijven in haar crisisopvang langer worden. Zowel toenemende huisvestingsproblematieken, financiële drempels en oplopende wachtlijsten zorgen ervoor dat mensen in crisissituaties niet kunnen doorstromen naar reguliere hulpverlening. Dat bemoeilijkt de doorstroom, geeft mensen weinig hoop en perspectief en doet de verblijfstermijnen toenemen waardoor het systeem van crisisbedden sneller gaat dichtslippen.

We kunnen ook vaststellen dat er heel wat personen nood hebben aan een langdurigere opvangvorm, en een zinvolle dagbesteding om het leven terug in handen te kunnen nemen. Deze groep past minder in de woelige omgeving van het hotel in Malle. KINA p.v. wil voor hen een alternatieve opvangmogelijkheid aanbieden waar rust centraal staat.

De zorgboerderij als alternatieve opvangvorm

Om hierop in te spelen, kocht KINA een oude Vlaamse Landschapshoeve met bijhorende gronden aan te Boechout. Op 28/12/2011 werd de aankoopakte getekend en sinds eind maart 2012 beschikt KINA over de sleutels. Het gebouw werd volledig gerenoveerd en omgebouwd tot een volwaardige zorgboerderij. De inhuldiging vond plaats in september 2018. De meerwaarde van dit tuinbouwproject tegenover de klassieke zorgverlening bestaat daarbij niet enkel om het “meewerken op een boerderij ” op zich, maar wel om de typische kenmerken van de meeste kleine land- of tuinbouwbedrijven, zoals de natuurlijke omgeving, de rust, het zelf zorg dragen voor planten en dieren, de niet-medische sfeer, de duidelijke structuur en het vaste ritme,…

Het project werd effectief opgestart in januari 2021 met de komst van de eerste zorggast.

Nieuwe projecten in opmars

De afgelopen jaren heeft de dienstverlening van KINA zich nog sterk verder ontwikkeld. Sinds 2018 biedt KINA zelf ook eerstelijns psychologische hulp aan, nemen we een actieve regierol op m.b.t. sociale economie, zijn we organisator van wijk-werken, hebben we een regionale dienst voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg, hebben we een voedseldistributieplatform dat in volle ontwikkeling is onder de naam Food Futuur en staat er een Digibank in zijn kinderschoenen.

Kortom… er liggen nog heel wat uitdagingen op ons te wachten!